Είχε αναπτυχθεί, παραδόξως, μια αξιόλογη δραστηριότητα με αναμετρήσεις μεταξύ των «Παστέων» και «Κουτσομπιναίων» στον απέραντο ομαλό χώρο παραπλεύρως της παλιάς εκκλησίας με κυρίαρχα στοιχεία η πάνινη μπάλα «τόπι» και οι παίκτες με παντελόνια, ξυπόλητοι ή με … γουρνοτσάρχουχα…
Του Δημήτρη Στεργίου
Φωτογραφία πρώτη (αναδημοσίευση): Αναρτώ ξανά τη φωτογραφία αυτή διότι πίσω από τους νεαρούς της εποχής της δεκαετίας του 1950 Γκόγκο (Γιώργο) Σπανό, Βασίλη Νιτσάκη και Τέλια (Αριστοτέλη) Στεργίου εκτεινόταν ο άνετος και ομαλός χώρος που χρησιμοποιούνταν ως γήπεδο ποδοσφαίρου και που, όπως καταδείχθηκε λίγα χρόνια μετά, ήταν ένας απέραντος αρχαιολογικός χώρος που δυστυχώς καλύφτηκε από τον νέο ιερό ναό αιωνίως…
Φωτογραφία δεύτερη (αναδημοσιεύεται για πολλοστή φορά ως ιστορική!): Η «Φλόγα» Παλαιομάνινας λίγο πριν από τον ποδοσφαιρικό αγώνα, ο οποίος διοργανώθηκε στις 8 Αυγούστου 1962 στην Κατούνα, όπου νίκησε με σκόρ 5 – 2 . Διακρίνονται: Όρθιοι από αριστερά: Δημήτρης (Μήτσος) Κέκος, Ντίνος Αποστόλου, Δημήτρης (Μήτσος) Μαγγίνας, Σωτήρης (Λίλλης) Πούλιος, Γιάννης Βλαχιώτης, Θόδωρος Λιούμης και Δημήτρης (Τάκης) Στεργίου (τερματοφύλακας). Κάτω από αριστερά: Κώστας Κωσταρέλος, Γιάννης Λιούμης, Δημήτρης (Τάκης) Πόπης, Δημήτρης (Μήτσος) Νίτσας, Σπύρος Κουτσουμπίνας και Μιχάλης (Μίχας) Νίτσας.
Φωτογραφία δεύτερη (αναδημοσιεύεται για πολλοστή φορά ως ιστορική!): Η «Φλόγα» Παλαιομάνινας λίγο πριν από τον ποδοσφαιρικό αγώνα, ο οποίος διοργανώθηκε στις 8 Αυγούστου 1962 στην Κατούνα, όπου νίκησε με σκόρ 5 – 2 . Διακρίνονται: Όρθιοι από αριστερά: Δημήτρης (Μήτσος) Κέκος, Ντίνος Αποστόλου, Δημήτρης (Μήτσος) Μαγγίνας, Σωτήρης (Λίλλης) Πούλιος, Γιάννης Βλαχιώτης, Θόδωρος Λιούμης και Δημήτρης (Τάκης) Στεργίου (τερματοφύλακας). Κάτω από αριστερά: Κώστας Κωσταρέλος, Γιάννης Λιούμης, Δημήτρης (Τάκης) Πόπης, Δημήτρης (Μήτσος) Νίτσας, Σπύρος Κουτσουμπίνας και Μιχάλης (Μίχας) Νίτσας.
Μολονότι συγκοινωνιακά απομονωμένο και κοινωνικά κλειστό το χωριό μας έως το 1970, η Παλαιομάνινα, παραδόξως είχε αναπτύξει μερικές δραστηριότητες που εκπλήσσουν για την εμφάνισή τους και τα αποτελέσματά τους. Υπογραμμίζω την έκπληξη αυτή διότι οι απόδημοι, με τη μετανάστευση , κυρίως, στην Αμερική έγινε στις αρχές του 20ου αιώνα, με τους περισσότερους τελικά να μείνουν εκεί. Ύστερα, η μετανάστευση ή αναγκαστική εγκατάλειψη του χωριού κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου έγινε κυρίως από μεγάλους σχετικά σε ηλικία συγχωριανούς μας, οι οποίοι κι εκείνοι έγιναν μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής των Αθηνών. Δηλαδή, θέλω να πω ότι δεν υπήρχε «ετεροφωτισμός» για την προώθηση τέτοιων κοινωνικών και ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, όπως ήταν εκείνες τις οποίες ήδη έχω αναφέρει (θέατρο κλπ) και, κυρίως, το ποδόσφαιρο.
Το ποδόσφαιρο, στα παιδικά μου χρόνια (για να είμαι σαφής και συγκεκριμένος) ήταν ένα από κυρίαρχα παιχνίδια μαζί με άλλα 100 περίπου, που έχω περιγράψει στο βιβλίο μου «Τα αρχαία και νέα παιδικά παιχνίδια στην Παλαιομάνινα». Μολονότι δεν ξέραμε τίποτε για «Ολυμπιακό», «Παναθηναϊκό» και άλλες μεγάλες ελληνικές ομάδες, ούτε καν για μεγάλες τοπικές,, όπως «Παναιτωλικός», «Α.Ε.Μεσολογγίου», «Άρης Αιτωλικού», στο χωριό μας, είχαν σχηματισθεί δύο συνοικιακές ομάδες, δηλαδή «Κουτσομπινέικα» ( στην κάτω συνοικία) και τα «Παστέϊκα» (στην άνω συνοικία, πάνω από την κεντρική πλατεία).
Θυμάμαι ότι αυτές οι δύο ομάδες με «παίκτες» σε μεγάλη σχετικά ηλικία (άνω των 25 ετών), με τα … παντελόνια, με ή χωρίς παπούτσια ή γουρνοτσάρουχα ανταγωνίζονταν ειρηνικά και κόσμια αλλά με πάθος για τη νίκη σε ένα ωραίο φυσικό γήπεδο που περικλειόταν από την παλιά εκκλησία των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, τα σπίτια των Ντίνου Κουτσουμπίνα (πατέρα των Φώτη και Γιάννη Κουτσουμπίνα), Τάσου Κουτσουμπίνα (πατέρα της Μαρίας Κουτσουμπίνα) και Σπύρου και Θόδωρου Κουτσουμπίνα (παππού και πατέρα του γεωπόνου Σπύρου Κουτσουμπίνα) και από τον περιφραγμένο κήπο της Ντούλας Κουτσουμπίνα, συζύγου αργότερα του αείμνηστου κουρέα Γιάννη Ναούμη , ο οποίος αγοράστηκε στη συνέχεια από τον αδερφό μου Αριστοτέλη Στεργίου (εκεί σήμερα βρίσκεται η καφετέρια). Μερικοί συμμαθητές μου εν ζωή στο Δημοτικό θα θυμούνται ακόμα ότι αργότερα, το 1953 (αν θυμάμαι καλά) ο δάσκαλός μας Αθανάσιος Κουφοφιώργος φύτεψε πεύκα σε όλο αυτό τον χώρο, υποχρεώνοντας τον κάθε μαθητή να κατασκευάσει μια τσίγκινη (από πάφιλο) ταμπέλα με το όνομά τους και να το περιποιείται (ποτίζει κλπ). Μερικά από τα πεύκα αυτά τελικά ξεράθηκαν, αλλά πολλά μεγάλωσαν ώσπου ξεριζώθηκαν μετά την απόφαση για ανέγερση της νέας εκκλησίας!!!
Θυμάμαι ότι αυτές οι δύο ομάδες με «παίκτες» σε μεγάλη σχετικά ηλικία (άνω των 25 ετών), με τα … παντελόνια, με ή χωρίς παπούτσια ή γουρνοτσάρουχα ανταγωνίζονταν ειρηνικά και κόσμια αλλά με πάθος για τη νίκη σε ένα ωραίο φυσικό γήπεδο που περικλειόταν από την παλιά εκκλησία των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, τα σπίτια των Ντίνου Κουτσουμπίνα (πατέρα των Φώτη και Γιάννη Κουτσουμπίνα), Τάσου Κουτσουμπίνα (πατέρα της Μαρίας Κουτσουμπίνα) και Σπύρου και Θόδωρου Κουτσουμπίνα (παππού και πατέρα του γεωπόνου Σπύρου Κουτσουμπίνα) και από τον περιφραγμένο κήπο της Ντούλας Κουτσουμπίνα, συζύγου αργότερα του αείμνηστου κουρέα Γιάννη Ναούμη , ο οποίος αγοράστηκε στη συνέχεια από τον αδερφό μου Αριστοτέλη Στεργίου (εκεί σήμερα βρίσκεται η καφετέρια). Μερικοί συμμαθητές μου εν ζωή στο Δημοτικό θα θυμούνται ακόμα ότι αργότερα, το 1953 (αν θυμάμαι καλά) ο δάσκαλός μας Αθανάσιος Κουφοφιώργος φύτεψε πεύκα σε όλο αυτό τον χώρο, υποχρεώνοντας τον κάθε μαθητή να κατασκευάσει μια τσίγκινη (από πάφιλο) ταμπέλα με το όνομά τους και να το περιποιείται (ποτίζει κλπ). Μερικά από τα πεύκα αυτά τελικά ξεράθηκαν, αλλά πολλά μεγάλωσαν ώσπου ξεριζώθηκαν μετά την απόφαση για ανέγερση της νέας εκκλησίας!!!
Ο όμορφος, ομαλός, αυτός χώρος, ο οποίος όπως καταδείχθηκε από τη διάνοιξη των θεμελίων για την ανέγερση του νέου Ιερού Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, είναι ένας απέραντος αρχαιολογικός χώρος – αρχαίο νεκροταφείο, το οποίο, δυστυχώς, καλύφτηκε από τη νέα εκκλησία ή, πάλι, δυστυχώς, δεν έτυχε ανάλογης επιστημονικής και αρχαιολογικής συνέχειας, μολονότι κρύβει πολλά μυστικά!!! Υπογραμμίζω το σημείο αυτό, διότι κάποτε θα με θυμηθούν και για το έγκλημα αυτό σε βάρος της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού μας με την κάλυψή του με την εκκλησία και με τη συνεχιζόμενη απαράδεκτη ολιγωρία και αδιαφορία για μελέτη και έρευνα.
Εκεί, λοιπόν, στο χώρο αυτό διεξάγονταν οι ποδοσφαιρικοί αγώνες στο χωριό μας κατά την περίοδο του χειμώνα, όταν δηλαδή η θρυλική «Λούτσα» (όνομα και πράμα) γινόταν λίμνη από τα όμβρια νερά. Αλλά, και τα καλοκαίρια, όταν αποξηραινόταν, δεν προσφερόταν για μεγάλα παιχνίδια, καθώς οι όμοροι ιδιοκτήτες συνεχώς την ράμφιζαν σιγά – σιγά, μέχρι που έμεινε η έκταση όπου είχε το μεγαλύτερο βάθος και κρατούσε νερό, δηλαδή ήταν ανεπίδεκτο για … καλλιέργεια!
Θυμάμαι ότι στην αρχή η αγορά λαστιχένιας και, πολύ περισσότερο, δερμάτινης μπάλας, ήταν απαγορευτική στο χωριό μας για δύο λόγους: Πρώτον, δεν πουλούσαν τα μαγαζιά μπάλες και, δεύτερον, είχαν μεγάλο κόστος. Τότε, εξαιτίας των δύο αυτών παραγόντων, οι γονείς κατασκεύαζαν τις περιβόητες πάνινες μπάλες ή τόπια από κάλτσες ή κομμάτια από σεντόνια παραγεμισμένα με μαλλί ή … κουρέλια. Αυτά τα χειροποίητα τόπια υπήρχαν στην Παλαιομάνινα και στην Ελλάδα έως και το 1960.
Θυμάμαι ότι στην αρχή η αγορά λαστιχένιας και, πολύ περισσότερο, δερμάτινης μπάλας, ήταν απαγορευτική στο χωριό μας για δύο λόγους: Πρώτον, δεν πουλούσαν τα μαγαζιά μπάλες και, δεύτερον, είχαν μεγάλο κόστος. Τότε, εξαιτίας των δύο αυτών παραγόντων, οι γονείς κατασκεύαζαν τις περιβόητες πάνινες μπάλες ή τόπια από κάλτσες ή κομμάτια από σεντόνια παραγεμισμένα με μαλλί ή … κουρέλια. Αυτά τα χειροποίητα τόπια υπήρχαν στην Παλαιομάνινα και στην Ελλάδα έως και το 1960.
Η πρώτη λαστιχένια (μικρή) μπάλα εμφανίστηκε στο χωριό μας το 1952. Μού την έφερε ως δώρο η βάβω Βασιλική, θεία του θείου Πάνου Στεργίου, αδερφού του πατέρα μου, από άλλη μητέρα. Ο παππούς μου Αντώνιος είχε παντρευτεί πρώτα τη Γεωργία Καμπέρη και απέκτησαν τον πατέρα μου Λεωνία και τη θεία μου Κατερίνα, και στη συνέχεια, μετά τον θάνατό της, την Χριστίνα Ραποτίκα, με την οποία απέκτησαν τον θείο μου Πάνο. Η βάβω Βασιλική ήταν αδερφή της Χριστίνας και ζούσε μόνιμα στο Αγρίνιο ως καπνεργάτρια στις αποθήκες Παπαστράτου. Επειδή αγαπούσε και εκτιμούσε ιδιαίτερα την οικογένειά μου, ερχόταν τακτικά στο χωριό και μετά τη συνταξιοδότησή της έμεινε μόνιμα στο σπίτι του θείου Πάνου. Θυμάμαι ότι σε μια από επόμενες επισκέψεις μού έφερε και μία δερμάτινη μπάλα, η οποία … «θεοποιήθηκε» από όλα τα παιδιά του χωριού, αφού όλα επιζητούσαν να την … κλωτσήσουν. Η μπάλα αυτή «δεινοπάθησε» και στον απέραντο χώρο της εκκλησίας με τις αναμετρήσεις «Παστέων» και «Κουτσουμπιναίων», στη «Λούτσα» και σε άλλες κακοτράχαλες αλάνες της γειτονιάς μου.
Η ονομασία «Φλόγα»
Η ονομασία της ομάδας μας αναζητείται στο 1957 και οφείλεται στον γράφοντα. Το 1957 δεν είναι τυχαίος σταθμός για τον αθλητισμό της Παλαιομάνινας. Κατ΄ ευτυχή συγκυρία, τέσσερα χρόνια νωρίτερα, δηλαδή το 1953, ήρθε στο χωριό μας ένας νεαρός, τότε, δάσκαλος, ο Αθανάσιος Κουφογιώργος από την κοντινή Μακρυνεία. Ο δάσκαλός μας προώθησε σημαντικές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη έστω και μιας στοιχειώδους αθλητικής υποδομής. Κατασκεύασε, για παράδειγμα, ειδικό «σκάμμα» για αλτικά αθλήματα, όπως άλμα εις ύψος, άλμα απλούν, άλμα τριπλούν, ενώ καθημερινώς υπέβαλλε τους μαθητές του σε σκληρές γυμναστικές ασκήσεις. Έτσι, όλοι σχεδόν οι μαθητές του διακρίνονταν για τις υψηλές μαθητικές και αθλητικές επιδόσεις.
Κατ΄ άλλην ευτυχή συγκυρία, το σχολικό έτος 1954 – 1955 το χωριό μας πέτυχε ένα μεγάλο ρεκόρ. Τότε, πήγαν στο (εξατάξιο τότε) Γυμνάσιο, μετά την αποφοίτησή τους από το Δημοτικό Σχολείο του χωριού μας, οι περισσότεροι μαθητές, ενώ τα προηγούμενα χρόνια πήγαιναν (με εξετάσεις, βεβαίως, βεβαίως!) ένας ή το πολύ δύο μαθητές, εξαιτίας του μεγάλου κόστους που είχε για μιαν οικογένεια η διαμονή και η φοίτηση μαθητών τότε στα πλησιέστερα Γυμνάσια, που ήταν μόνο στο Αιτωλικό, το Μεσολόγγι και το Αγρίνιο!!!
Μολονότι ο χρόνος μας, λόγω των μαθημάτων, ήταν ελάχιστος, η αθλητική υποδομή στο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και ιδιαίτερα οι μεγάλες αλάνες της πόλης, ήταν πρόκληση και συγχρόνως ιδανικές για άθληση και, κυρίως, ποδόσφαιρο, όπου όλοι μας διαπρέπαμε, διότι τα άλλα αθλήματα, όπως μπάσκετ και βόλει, ήταν σχεδόν άγνωστα!
Αξίζει να αναφερθεί ότι πολύ γρήγορα οι Κώστας Κωσταρέλος και Τάκης Πόπης έγιναν στελέχη της Αθλητικής Ένωσης Μεσολογγίου (ΑΕΜ), στην οποία μάλιστα έπαιζαν τακτικά και είχαν βγάλει και «Δελτίο» (κρυφά για να μην το μάθουν οι γονείς τους!!!). Ο πρώτος διακρινόταν για την εκπληκτική του αμυντική ικανότητα και ο δεύτερος για την εκπληκτική του ντρίμπλα και τη μεγάλη ευχέρεια στο σκοράρισμα.
Κοντά σε αυτούς τους επαγγελματίες αθλητές – συμμαθητές μας πηγαίναμε και οι υπόλοιποι και παίζαμε στις γειτονικές ομάδες ή με άλλους συμμαθητές μας ποδοσφαιριστές της ΑΕΜ ως … συμπληρωματικούς!
Αυτή η ενασχόληση με το ποδόσφαιρο ως μαθητών στο Μεσολόγγι είχε ευεργετικά αποτελέσματα και στη συγκρότηση της ομάδας μας κατά τα καλοκαίρια, όπου κάναμε διακοπές στο χωριό μας … μαζεύοντας … καπνά, … βελανίδια, στάρια, καπνά, κλπ! Επίσης, αυτή η εντατική άθληση στο Μεσολόγγι μαζί με τη σκληρή, επίπονη και κουραστική συμμετοχή μας στις αγροκτηνοτροφικές δραστηριότητες των οικογενειών μας είχαν δημιουργήσει αθλητές που θα μπορούσαν να είχαν εξελιχθεί και σε … Ολυμπιονίκες, αν υπήρχαν οι στοιχειώδεις υποδομές και οργάνωση.
Έτσι, από το 1955 και κάθε καλοκαίρι (μετά το τέλος της σχολικής χρονιάς) σε όλους αυτούς μαθητές του Γυμνασίου ενσωματώνονταν και άλλοι συμμαθητές, νεώτεροι και παλαιότεροι, όπως ο εκπληκτικός ντριμπλέρ και σκόρερ Στέργιος Αντώνος, που σπούδαζε στην Αθήνα. Έτσι, συγκροτούνταν μια πολύ ισχυρή ομάδα, η οποία αντιμετώπιζε νικηφόρα, σε όλους σχεδόν τους αγώνες, τις ομάδες των γειτονικών χωριών, όπως της Ρίγανης, του Πενταλόφου, της Κατούνας και άλλων και μάλιστα σε … κακοτράχαλα χωράφια!
Το ίδιο έγινε και το 1961, όταν όλοι οι παραπάνω αποφοίτησαν από το Γυμνάσιο και πήγαν στην Αθήνα για πανεπιστημιακές σπουδές. Και πάλι, κάθε καλοκαίρι συγκροτούνταν μια πολύ ισχυρή ομάδα από παλιούς και νέους. Ύστερα από τις επιτυχίες αυτές, το 1957 η ποδοσφαιρική ομάδα της Παλαιομάνινας ονομάστηκε «Φλόγα». Η ονομασία αυτή οφείλεται στον γράφοντα, ο οποίος όλως αυθορμήτως αποκάλεσε την ομάδα αυτή «Φλόγα» ύστερα από εντυπωσιακή εμφάνιση σε κάποιον αγώνα με ομάδα γειτονικού χωριού.
Κατά την περίοδο αυτή, στελέχη της «Φλόγας» ήταν: Τερματοφύλακες (αίλουροι) οι Δημήτρης (Τάκης) Στεργίου, Βασίλης Μήλας (δυστυχώς μόνο για δύο χρόνια διότι μετακόμισε στη συνέχεια στην Αθήνα) και από τους νεώτερους ο Μπάμπης Σαμαλέκος. Αμυντικοί «βράχοι» οι Κώστας Κωσταρέλος, Θανάσης Παππάς, Ντίνος Αποστόλου, Τάκης Νίνας και Σωτήρης (Λίλλης) Πούλιος που έπαιζε … ξυπόλυτος! Τροφοδότες – κεντρικοί οι Δημήτρης (Μήτσος) Κέκος, Γιάννης Βλαχιώτης , Σπύρος Κουτσουμπίνας, Γιάννης Λιούμης, Βασίλης (Τσίλιας) Κωσταρέλος. Επιθετικοί «αέρινοι» οι Δημήτρης (Τάκης) Πόπης, Δημήτρης (Μήτσος) Μαγγίνας, Στέργιος Αντώνος, Μιχάλης (Μίχας) Νίτσας και Δημήτρης (Μήτσος) Νίτσας .
Σύντομη ιστορία
Τα παιχνίδια με την μπάλα, εκτός από το ότι μας διασκεδάζουν, έχουν θετική επίδραση στην υγεία μας, κάτι το οποίο είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Από την Οδύσσεια έχουμε τις πρώτες πληροφορίες για το "τόπι" που έπαιζαν η κόρη του Αλκίνοου, βασιλιά των Φαιάκων, με τις άλλες κοπέλες! Ο Γαληνός, μεγάλος γιατρός της αρχαιότητας, υποστήριζε την ευεργετική επίδραση του παιχνιδιού με τη μπάλα και την υπεροχή του συγκριτικά με όλες τις άλλες ασκήσεις του σώματος. «Το παιχνίδι με τη μπάλα δεν είναι μόνο καλή άσκηση για τα πόδια, αλλά πολύ καλή και για τα χέρια… Θα καταλάβεις, επίσης, ότι το παιχνίδι με τη μπάλα γυμνάζει το μάτι, αν σκεφτείς ότι όποιος δεν μπορεί να υπολογίσει την τροχιά της δεν μπορεί και να την πιάσει. Επίσης, ο παίκτης θα οξύνει και την κριτική του ικανότητα».
Σήμερα, πέρα από όλα αυτά , τα παιχνίδια με τη μπάλα αναπτύσσουν τη συνεργατικότητα, τον σεβασμό του ενός για τον άλλο και την επικοινωνία μεταξύ των παικτών, διότι τα περισσότερα παιχνίδια με μπάλα είναι ομαδικά.
Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν πιθανότατα τη μπάλα, όχι μόνο για να παίζουν διάφορα παιχνίδια, αλλά, σαν μέσο προθέρμανσης, πριν από κάποιο αγώνα. Τη μπάλα με τη σημερινή της μορφή λέγεται ότι την ανακάλυψαν οι Ισπανοί σε ένα ταξίδι τους στο Μεξικό. Εκεί αντίκρισαν, για πρώτη φορά, μια μπάλα φτιαγμένη από καουτσούκ να αναπηδά. Όταν γύρισαν πίσω στην Ισπανία, έφεραν μαζί τους μπάλες, αλλά και ικανούς και επιδέξιους παίκτες του παιχνιδιού, που έπαιζαν με αυτή τη μπάλα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου