Με ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Ξηρομέρου αναγνωρίστηκαν << ΜΑΡΤΥΡΙΚΑ ΧΩΡΙΑ >> Η ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑ Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΟ ΑΓΡΑΜΠΕΛΟ ΚΑΙ Ο ΜΑΧΑΙΡΑΣ

ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑ

                                     
                                                                       ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ

                                                                     ΑΓΡΑΜΠΕΛΟ

                                                                         ΜΑΧΑΙΡΑΣ

Ιστορική χαρακτηρίζεται η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ξηρομέρου, να ανακηρύξει τις τοπικές κοινότητες Χρυσοβίτσας , Προδρόμου, Αγραμπέλου και Μαχαιράς ως Μαρτυρικά Χωριά.
Το θέμα εισηγήθηκε στην πρόσφατη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου ο Δημοτικός Σύμβουλος Κώστας Γεωργούλας το κείμενο της εισήγησις του κυρίου Γεωργούλα είναι το ακόλουθο:  

ΕΙΣΗΓΗΣΗ

του Δημοτικού Συμβούλου Κώστα Γεωργούλα

Σύμφωνα με το νόμο 2503/1997 άρθρο 18 παράγραφο 5 (ΦΕΚ 107/Α/30.5.1997), ως «Μαρτυρικά Χωριά και πόλεις χαρακτηρίζονται στην Ελλάδα χωριά και πόλεις που έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές ζημίες κατά την αντίσταση εναντίον των κατοχικών δυνάμεων κατοχής την περίοδο 1941 – 1944. Ο χαρακτηρισμός αυτός γίνεται επίσημα με Προεδρικό Διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών. Να σημειωθεί ότι προαπαιτούμενο είναι να έχουν ληφθεί σχετικές αιτιολογημένες αποφάσεις από τις Τοπικές Κοινότητες και τους Δήμους για την ανακήρυξη των περιοχών τους ως μαρτυρικών πόλεων και χωριών.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ» 7/2/2014 ενενήντα (90) πόλεις και χωριά έχουν μέχρι την ημερομηνία αυτή χαρακτηριστεί μαρτυρικές περιοχές. Μάλιστα έχουν συγκροτήσει Αστική Εταιρεία Μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα (Ν.Π.Ι.Δ.) με την επωνυμία «ΔΙΚΤΥΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1940 – 1945 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ» με έδρα τη μαρτυρική πόλη των Καλαβρύτων. Πρόεδρος της Εταιρείας είναι ο εκάστοτε Δήμαρχος των Καλαβρύτων.

Το ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ (4) ΧΩΡΙΩΝ ΤΟΥ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ

Η ολική καταστροφή των χωριών Χρυσοβίτσας, Αγραμπέλων, Προδρόμου και Μαχαιρά Ξηρομέρου με την πυρπόλησή τους από τα Ιταλικά στρατεύματα κατοχής στις 8 και 9/5/1943.

Τα 4 χωριά του Ξηρομέρου, η Χρυσοβίτσα, τ’ Αγράμπελα, ο Πρόδρομος και ο Μαχαιράς κάηκαν ολοσχερώς από τους Ιταλούς φασίστες στις 8 και 9/5/1943. Εκτός από τα θύματα τα χωριά κάηκαν ολοσχερώς κι ελάχιστα σπίτια διασώθηκαν.

Πέρασαν 76 χρόνια από τότε που γράφτηκε η μελανότερη σελίδα της ιστορίας των 4 περήφανων χωριών του Ξηρομέρου. Ήταν το τίμημα της παλλαϊκής αντίστασης των χωριών στους φασίστες Ιταλούς και Γερμανούς με αποκορύφωμα τη μάχη ή ενέδρα της Τσαπουρνιάς στις 5.5.1943. Οι κάτοικοι των χωριών μαζί με άλλους αντάρτες της περιοχής (σύνολο 45 άτομα) υπό την ηγεσία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, έδωκαν μία από τις πρώτες μάχες στο Ξηρόμερο κατά των Ιταλών Φασιστών. Στη θέση Τσαπουρνιά, έστησαν ενέδρα σε μία ιταλική φάλαγγα, τη λεγόμενη «Πόστα» που έφερνε ταχυδρομείο κι άλλα εφόδια από το Αγρίνιο στην Ιταλική φουρά του Αστακού. Στη μάχη, που επακολούθησε, οι Ιταλοί έπαθαν συντριβή, 18 αιχμαλωτίστηκαν και 7 σκοτώθηκαν, οι οποίοι μεταφέρθηκαν και θάφτηκαν στο νεκροταφείο του Αστακού. Η επιχείρηση των ανταρτών ήταν επιτυχημένη και σχεδόν αναίμακτη. Σκοτώθηκε μόνο ένας αντάρτης: Ο «Τσόγκας» Φώτης Τσιγαρίδας από τη Μερίση Ευρυτανίας που νοσηλεύονταν από ελονοσία στον Πρόδρομο και έτρεξε μαζί με άλλους να πάρει μέρος στη μάχη. Τα αντίποινα δεν άργησαν. Πρωί – πρωί στις 8.5.1943 οι Ιταλοί, καβαλικεύοντας τη θέση «Τραπέζι» έπεσαν στη Χρυσοβίτσα κι άρχισαν το έργο της καταστροφής. Από τους γέροντες του χωριού άλλους σκότωσαν κι άλλους έκαψαν ζωντανούς. Θύματα της θηριωδίας τους υπήρξαν οι: Κώστας Τσόμπος, Ευάγγελος Κιτσοκώστας, Σταύρος Γκόλιας, Αθανάσιος Βακράκος (από τη Λεπενού που έμενε στη Χρυσοβίτσα) Παναγιώτης Ταπραντζής και η Πανωραία Φατσιλέτου. Καταστράφηκαν όλα τα σιτηρά, ο ρουχισμός και πολλά ζώα κάηκαν ζωντανά. Το χωριό μετά τη φωτιά κάηκε σα λαμπάδα και λίγο αργότερα έγινε ένας σωρός από ερείπια. Οι Ιταλοί συνέχισαν το καταστροφικό τους έργο κι ως το βράδυ έκαψαν με τη σειρά τα χωριά Αγράμπελα και Πρόδρομο. Στα Αγράμπελα από το σύνολο των σπιτιών δεν κάηκαν ολοσχερώς μόνο 5 (ήτοι ποσοστό καταστροφής 95%). Στον Πρόδρομο οι Ιταλοί από το σύνολο των σπιτιών έκαψαν ολοσχερώς 97 και μερικώς 15. Από τους κατοίκους σκότωσαν τον Γεώργιο Μότσο και τον Αρτέμη Λαϊνά κι έκαψαν ζωντανή την Ευφροσύνη Λαϊνά. Οι κατακτητές καταυλίστηκαν για διανυκτέρευση στα Καμένα Παλιούρια και πρωί – πρωί στις 9.5.1943, ημέρα του πανηγυριού του Μαχαιρά, έκαψαν το χωριό και έφυγαν για το Αγρίνιο. Από τα 140 σπίτια του χωριού που έκαψαν διασώθηκαν μόνο 25 και εκτέλεσαν 4 Μαχαιριώτες που είχαν παραμείνει στο χωριό τους Γεώργιο Στράτο, Μήτσο Κουτρομάνο, Θεόδωρο Πουλή και τη γυναίκα του Σπύρου Παπαστάμου. Ο Μαχαιράς μετά από ένα χρόνο (τον Ιούνιο του 1944) ξανακάηκε και γνώρισε για δεύτερη φορά τη θηριωδία των κατακτητών, αυτή τη φορά των Γερμανών. Αυτές οι ημερομηνίες, η 8 και η 9.5.1943 είναι το ορόσημο των χωριών μας τα μαύρα χρόνια της παλλαϊκής αντίστασης. Από την μία ήταν η αδούλωτη ψυχή των συμπατριωτών, που εκδηλώθηκε με την αντίσταση στους κατακτητές και από την άλλη το τίμημα του αγώνα για τη λευτεριά. Είχαμε 13 νεκρούς συνολικά στο ολοκαύτωμα των χωριών, ενώ όλες οι οικογένειες ήταν καταδικασμένες σε αργό θάνατο.

Ήρθε λοιπόν η στιγμή να χαρακτηριστούν και επίσημα τα χωριά μας ως ΜΑΡΤΥΡΙΚΑ ΧΩΡΙΑ. Είναι μία ηθική δικαίωση των θυσιών του λαού του τόπου μας και απότιση τιμής σε αυτούς που έφυγαν αγωνιζόμενοι για τη λευτεριά. Παράλληλα να διώξουμε τη σκόνη που σκεπάζει την κιβωτό της μνήμης, να μην ξεχαστούν οι θυσίες αυτές, διακηρύσσοντας «ποτέ πια φασισμός». Ο Αλέξανδρος Σάββας, Πρόεδρος Εφετών Αθηνών, δημιούργησε έναν ογκώδη φάκελο, προϊόν πολύχρονης έρευνας στον οποίο περιέχονται αποσπάσματα του βιβλίου του καθώς και αποσπάσματα βιβλίων άλλων συγγραφέων συμπατριωτών, ορισμένοι εκ των οποίων έζησαν τα γεγονότα τόσο της αντίστασης όσο και του ολοκαυτώματος των χωριών . Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν τον αγώνα των κατοίκων των χωριών και καταδεικνύουν τη ναζιστική θηριωδία που είχε σαν αποτέλεσμα το ολοκαύτωμα των χωριών μας.

Και δεν πρέπει να ξεχνάμε την υποχρέωση της Γερμανικής Δημοκρατίας, σήμερα για την αναγνώριση των ευθυνών των προγόνων τους και την αποκατάσταση των ζημιών που προξένησαν στην κατοχή στον Ελληνικό λαό. Ο πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ.Κάρολος Παπούλιας, είχε επισημάνει ότι: «Το θέμα των αποζημιώσεων για την Ελλάδα δεν έχει κλείσει». «Τα εγκλήματα πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού δεν παραγράφονται».

Αποτελεί βούληση όλων των κατοίκων των 4 παραπάνω χωριών να βρει αυτή η τραγωδία την αναγνώρισή της στον Ελληνικό και Ευρωπαϊκό χώρο. Αυτή η άγνωστη «μαύρη» σελίδα της ιστορίας των ιστορικών χωριών και της χώρας μας πρέπει να προστεθεί στη Μαύρη Βίβλο των εγκλημάτων των ναζιστικών μηχανισμών της κατοχής και να διεκδικηθούν τα νόμιμα δικαιώματα των χωριών.. Τα χωριά μας, η Χρυσοβίτσα, τ’ Αγράμπελα, ο Πρόεδρος κι ο Μαχαιράς είναι Μαρτυρικά στη συλλογική συνείδηση της κοινωνίας των. Αυτή η πραγματικότητα που δεκαετίες «στοιχειώνει» τα χωριά ήρθε η ώρα να βρει την πρώτη επίσημη αναγνώριση από το αντιπροσωπευτικό σώμα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ξηρομέρου. ΄Εχει προηγηθεί η ανακήρυξη των 4 χωριών ως Μαρτυρικών από τα τοπικά συμβούλια των τοπικών κοινοτήτων Προδρόμου, Μαχαιρά, Αγραμπέλων και Χρυσοβίτσας στις συνεδριάσεις της 12- 7 - 2019 , 24-6-2019,

6-7-2017,και 9-8-2019 αντίστοιχα.

Η ευθύνη όλων μας είναι ιστορική. Η ευθύνη μας είναι απέναντι στους συμπολίτες μας που υπέστησαν την ολοκληρωτική καταστροφή κι έχουν φύγει από τη ζωή. Το Ελληνικό Κράτος, η ελληνική πολιτεία οφείλει ν’ αναγνωρίσει με τη σειρά της αυτή τη μαρτυρική σελίδα του τόπου μας και μαζί με τις άλλες μαρτυρικές πόλεις και χωριά της κατοχής να την κάνει γνωστή στην Ελληνική και Ευρωπαϊκή Επικράτεια. Για το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ξηρομέρου αυτή η πολιτική πράξη αναγνώρισης μπορεί να γίνει η αρχή για μία συνολική ιστορική ανάδειξη του τόπου μας. Θέλουμε να συμπληρωθούν «λευκές σελίδες» της ιστορίας του νέου Δήμου μας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω παρακαλώ το Δ.Σ. να ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΙ:

-Την απόφασή του να θυμάται πάντα και να τιμά τη θυσία του Μαχαιρά, του Προδρόμου, των Αγραμπέλων και της Χρυσοβίτσας.

-Πως εκπροσωπεί όχι μόνο τους κατοίκους των 4 χωριών στο σήμερα και την προοπτική του αύριο, αλλά και όλους τους πολίτες του Ξηρομέρου που έδωσαν τη ζωή τους στους αγώνες της πατρίδας μας για εθνική ανεξαρτησία, κοινωνική δικαιοσύνη και ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

-Τη δέσμευσή του, μπροστά στη δυστυχία που βίωσαν τα χωριά μας κατά την Ιταλική και Γερμανική κατοχή, από τις αποτρόπαιες πράξεις των ναζιστικών μηχανισμών, να δώσει τη μάχη για τη διεκδίκηση των ανεκπλήρωτων και απαράγραπτων δικαίων των πολιτών μας.

-Δεσμεύεται να μην αφήσει την τραγωδία της 8 και 9.5.1943 να «στοιχειώνει» τον τόπο μας.

-Την απόφασή του να περιφρουρήσει την ιερότητα της θυσίας και να υπερασπιστεί με θάρρος την ιστορική μνήμη για τις επόμενες γενιές.

Και να ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙ:

-Ανακηρύσσει τις τοπικές Κοινότητες Χρυσοβίτσας, Αγραμπέλων, Προδρόμου και Μαχαιρά του Δήμου Ξηρομέρου ως ΜΑΡΤΥΡΙΚΑ ΧΩΡΙΑ.

Να αναρτηθεί η απόφαση της πράξης αναγνώρισης των χωριών ως Μαρτυρικών με τη διακήρυξη του Δημοτικού Συμβουλίου σε περίοπτη θέση στις εισόδους των χωριών και στην κεντρική πλατεία.

-Η περίπτωση της τραγωδίας των παραπάνω χωριών να εξεταστεί σε σχέση με άλλες περιοχές που έχουν ίδια περίπου χαρακτηριστικά (θύματα, καταστροφές υποδομών, οικιών κλπ) και οι οποίες αναγνωρίστηκαν ή πρόκειται ν’ αναγνωριστούν ως μαρτυρικές από την ελληνική πολιτεία.

Ο χαρακτηρισμός των χωριών ως ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΧΩΡΙΩΝ σημαίνει εκ των πραγμάτων αναζήτηση και διεκδίκηση νόμιμων δικαιωμάτων.

Καλεί τον Δήμαρχο να κινήσει τις διαδικασίες για την ενεργοποίηση του Νόμου 2503/1997 και τη διερεύνηση των δυνατοτήτων αποζημίωσης για όλα τα εγκλήματα που διεπράχθησαν από τους κατακτητές.

Κώστας Γεωργούλας