Γράφει: ο Δραγαμεστινός
Νομίζω πως κατά την διάρκεια του 20ου αιώνα οι κάτοικοι του χωριού μας, κάνανε δύο μεγάλα λάθη. Το πρώτο ήταν η μεταφορά του χωριού από τους πρόποδες της Βελούτσας στον κάμπο. Το δεύτερο ήταν η μετονομασία του, από «Δραγαμέστο» σε «Καραϊσκάκης».
Όσον αφορά το πρώτο λάθος, κάποιος σήμερα δυσκολεύεται να καταλάβει το σκεπτικό της μετακίνησης του οικισμού από μια καταπράσινη τοποθεσία στα 600 μέτρα υψόμετρο, με εξαιρετικό μικροκλίμα και προσανατολισμό, την οποία οι πρόγονοί μας προφανώς δεν επέλεξαν τυχαία. Και την μετακίνηση προς τα που; Καταμεσής στον κάμπο, στις παρυφές της Βελαώρας, όπου το καλοκαίρι λιώνουν οι πέτρες κι ο νοτιάς κουβαλάει μπόλικη υγρασία από τον Αστακό.
Αναμφίβολα όμως μπορείς να βρεις και λογικά επιχειρήματα πίσω από αυτή την απόφαση. Για παράδειγμα οι κατολισθήσεις ήταν ένα σοβαρό ζήτημα (αν και κατά πόσο ήταν πραγματικά επικίνδυνες μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ). Επίσης η νέα θέση ήταν κοντά στις καλλιέργειες και κοντά στον οδικό άξονα, ενώ έδινε και μεγαλύτερες δυνατότητες επέκτασης του οικισμού σε σχέση με το ημιορεινό ανάγλυφο.
Και βέβαια η απόφαση αυτή είναι πλέον μη αναστρέψιμη.
Το παλιό χωριό έχει δυστυχώς καταστραφεί τελείως, έχει ισοπεδωθεί,μετά από 50 χρόνια.
Το δεύτερο λάθος όμως μπορεί να διορθωθεί.
Γιατί είναι λάθος η μετονομασία του χωριού από «Δραγαμέστο» σε «Καραϊσκάκης» θα ρωτήσει κανείς; Ο στρατηγός Καραϊσκάκης δεν είχε καμία σχέση με το χωριό μας, πέραν του ότι στρατοπέδευσε για λίγους μήνες εκεί (τέλη του 1825- αρχές του 1826).
Δεν γεννήθηκε στο Δραγαμέστο,δεν πέθανε στο Δραγαμέστο, ούτε κατάγεται, ούτε έζησε εκεί.
Υπάρχουν χωριά (πλέον και δήμος ολόκληρος), λεωφόροι, δρόμοι, πλατείες, γήπεδα κλπ, παντού στην Ελλάδα, που έχουν –και δικαίως–το όνομα του.
Γιατί να υπάρχει ανάμεσα σε αυτά ένα ακόμα χωριό που να έχει το όνομα «Καραϊσκάκης» και όχι «Δραγαμέστο», ένα μοναδικό όνομα (δεν υπάρχει πουθενά αλλού στην Ελλάδα) που το συναντάς σε πολλές ιστορικές αναφορές; Αν πας για παράδειγμα στο μουσείο Μπενάκη θα δεις λαϊκή ζωγραφιά με την ναυμαχία του Δραγαμέστου (η οποία έγινε στον κόλπο του Αστακού).
Το πολύ αξιόλογο βιβλίο του συγχωριανού μας Γιάννη Δημητρούκα «Ιστορία του Δραγαμέστου/Αστακού και της περιοχής του στα νεότερα χρόνια» αποδεικνύει με ντοκουμέντα την σημαντική συμβολή του Δραγαμέστου στην ιστορία της Δυτικής Ελλάδας, μια συμβολή της οποίας η συνέχεια και ημεταλαμπάδευση στις νεότερες γενιές διακόπτεταιαπότομα με την μετονομασία του 1930. Ποιος θυμάται ποιο και που ήταν το Δραγαμέστο σήμερα, πέραν ίσως από κάποιους ντόπιους; Επίσης η λέξη Δραγαμέστο είναι πολύ πιο εύηχη από την λέξη Καραϊσκάκης η οποία με τα χρόνια έχει χάσει και το γραμματικό γένος και έχει ουδετεροποιηθεί. Όλοι πλέον λένε «το Καραϊσκάκη» και όχι «ο Καραϊσκάκης».
Νομίζω πως περίπου 100 χρόνια μετά, είναι καιρός το χωριό να αποκτήσει ξανά το αρχικό του όνομα, κάτι που θα το ξανασυνδέσει με το χώρο, τον χρόνοκαι την ιστορία του. Κάτι που θα περισώσει —έστω και σε γλωσσικό επίπεδο— κάτι από την ταυτότητα του. Και δεν είναι δύσκολο να γίνει. Για αρχή χρειάζεται μια συνέλευση των κατοίκων του χωριού που θα αποφασίσει την επαναφορά του παλιού ονόματος και θα μεταφέρει την απόφαση αυτή στον δήμο Ξηρομέρου για όλες τις περαιτέρω ενέργειες.
Η επαναφορά του ονόματος προφανώς δεν θα κάνει την ζωή των κατοίκων ευκολότερη, δεν θα αλλάξει την δύσκολη καθημερινότητά τους. Μακριά όμως από σωβινισμούς και εθνικισμούς, τα ονόματα κουβαλάνε μνήμες, κουβαλάνε συναισθήματα, κουβαλάνε την ιστορία την ίδια και καλό είναι να μην τα πειράζουμε. Είμαστε Δραγαμεστινοί (ή Δραγαμεστιανοί) και όχι Καραϊσκακιώτες.
–Δραγαμεστινός (dragamestinos@gmail.com)
Nikos Alexatos O συγγραφέας θίγει ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που έχει να κάνει με τις μετονομασίες χωριών. Έτσι χάθηκαν ταυτότητες, χάθηκαν ρίζες και ξεχνιεται η ιστορία. Δυστυχώς η περιφέρειά μας έπεσε θύμα αυτής της μόδας των μετονομασιών, χάθηκε η Μπουδουλοβίτσα, η Ζαβέρδα, η Ζάβιτσα, η Παλιοκατούνα, το Δραγαμέστο. Γυρίσαν έτσι οι τοπικοί άρχοντες την πλάτη τους στους προγόνους μας που έζησαν αιώνες και είχαν αυτά τα ονόματα για τα μέρη μας. Όταν κόβεται η ρίζα, ξεραίνεται το δέντρο. Άραγε αυτή η ξενομανία, να δώσουμε ονόματα που ακούγονται πιο ωραία στους ακαδημαϊκούς των Αθηνών, δεν είναι δείγμα της παρακμής; Κι αυτή η παρακμή δεν έχει οδηγήσει σε συνεχή εγκατάλειψη της περιφέρειας μας από τη νεολαία. Δυστυχώς ο τόπος μαραζώνει αργά αλλά σταθερά. Θα μου πείτε, φταίει το όνομα του χωριού που άλλαξε; Όχι, αλλά η αλλαγή είναι ένα σύμβολο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχετε απόλυτο δίκιο ως προς τους ακαδημαϊκούς των Αθηνών. Ακόμα και σήμερα —και το αναφέρω με αφορμή την συγκρότηση της επιτροπής «Ελλάδα 2021» και κάποιες αποφάσεις της— δεν λένε να κατανοήσουν πως οι πρόγονοί μας δεν ήταν ούτε κόμηδες, ούτε δούκες, ούτε βαρόνοι. Ήταν αγράμματοι γιδοβοσκοί, τσοπάνηδες, αγρότες, ψαράδες και βαρκάρηδες, Αρβανίτες, Βλάχοι και Καραγκούνηδες, σε πολλές περιπτώσεις δεν μιλούσαν καν Ελληνικά, αλλά ήταν αυτοί που έδωσαν την ζωή τους για την ανεξαρτησία γιατί κουβαλούσαν στο αίμα τους αρχέγονες μνήμες και παραστάσεις, κουβαλούσαν την ίδια την έννοια του έθνους. Ο Νικηταράς κι ο Κολοκοτρώνης, αλλά και οι δικοί μας οι Ακαρνάνες αγωνιστές, είχαν μέσα τους πολύ πιο ξεκάθαρη την ελληνικότητα από όλους τους διαφωτιστές. Αντί να τους τιμούμε γι’ αυτό που ήταν, μας συνεπήρε ο οίστρος του ευρωπαϊσμού κι εκεί στα τέλη της δεκαετίας του 1920 το Δραγαμέστο το κάναμε Καραϊσκάκης και το άλλο ιστορικό χωριό, την Ζάβιτσα, την κάναμε Αρχοντοχώρι (και τα υπόλοιπα χωριά όπως σωστά αναφέρετε). Η Ζαβέρδα απέκτησε λόγιο όνομα πολύ νωρίτερα νομίζω. Ας συλλογιστούμε όμως το πιο απλό, το έλασσον: πόσοι και πόσοι άνθρωποι με το επώνυμο Ζαβιτσάνος ή Ζαβερδινός χάνουν ή θα χάσουν στο μέλλον, το σημείο αναφοράς, τον μίτο της καταγωγής, την κοιτίδα της προέλευσης;
ΔιαγραφήΚονταλεξης Σπυρος Ολα τα ονοματα που αναφερετε Ζαβιτσα,Ζαβερδα,Κατουνα Δραγαμεστο αλλα και Βονιτσα Ντρεσοβα Περσεβο κλπ ολα ειναι σλαβικες ονομασιες που αν σκαψεις καμμια σχεση δεν εχουν με τα χωματα και τους ανθρωπους της περιοχης!!!Οι σλαυοι περασαν αλλα εφυγαν και εμειναν ονομασιες σε κτηματα και θα εμεναν και σε χωρια και πολεις αν δεν μας ενδιεφερε η ιστορια της περιοχης!!!
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν ειμαστε σλαυοι αλλα " σιδηροφεροντες ακαρνανες"συμφωνα με το Θουκυδιδη!!!
Απλως οι διωξεις των Ελληνων την πρωτη περιοδο του χριστιανισμου-Βυζαντιου ξεχασαμε και τα ονοματα μας!Η περιοδος ακμης των σλαυων οι οποιοι κατεβηκαν μεχρι τον Ταυγετο αφησε ολες αυτες τις ονομασιες!!!
Πιθανον το χωριο πριν την ονομασια Δραγαμεστο ειχε αρχαια ελληνικη ονομασια!!!
Ομως δημοκρατια εχουμε και μπορουν ολοι οι κατοικοι νσ αποφασισουν πως θελουν να λεγονται!!!
Σλάβικες ή μη, είναι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της ιστορίας μας κ. Κονταλέξη με το οποίο πρέπει να συμφιλιωθούμε. Σαφώς και είμαστε Ακαρνάνες αλλά δεν θα αγνοήσουμε αιώνες και χιλιετίες που μεσολάβησαν, για να επαναφέρουμε αρχαιοελληνικές ονομασίες. Όπως είπα και πριν, πολλοί από τους ανθρώπους στους οποίους χρωστάμε την ελευθερία μας δεν μιλούσαν καν Ελληνικά. Κουβαλούσαν όμως μέσα τους την ελληνικότητα κι αυτό αρκεί. Η αλληλεπίδραση με άλλους λαούς, η υιοθέτηση γλωσσικών στοιχείων και η προσαρμογή τους στην ελληνική γλώσσα, δεν είναι κακό πράγμα. Αυτό άλλωστε ήταν και το αρχαιοελληνικό πνεύμα. Για παράδειγμα τις λέξεις «ίρις» (η κόρη του ματιού) και «πάπυρος» οι αρχαίοι Έλληνες τις δανείστηκαν από τους Αιγύπτιους. Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να βγάλουμε από την ζωή μας το καΐκι, τον κιμά, το καρπούζι, το τζάκι, τον γιακά, το γιαούρτι, τον μανάβη, το ντουλάπι, το καπάκι, τον μαϊντανό, την σόμπα, το καρβέλι, το ρούχο, τον λόγγο, τον βαρδάρη κι άπειρες άλλες λέξεις και εκφράσεις, επειδή έχουν τούρκικη ή σλάβικη προέλευση. Για μας τους Aκαρνάνες, όπως λέτε κι εσείς, είχε άλλη σημασία κι άλλη συναισθηματική αξία την γιαγιά να την πούμε «βάβω». Όπως είναι ανοησία να πεις «θέλω τον μοιρό από την αλεκτορίδα», επειδή το «μπούτι» είναι τούρκικο και το «κοτόπουλο» δεν είναι πούρο αρχαιοελληνικό αλλά μεταγενέστερη παραφθορά, η ίδια ανοησία είναι να πεις το Δραγαμέστο «Καραϊσκακη» και την Ζάβιτσα «Αρχοντοχώρι». Οποία προέλευση κι αν έχουν αυτές οι λέξεις τις κάναμε δικές μας κι αποτελούν πλέον κομμάτι μας. Κι αυτό είναι που κρίνει την επιβίωση ενός έθνους. Όχι η εμμονή με την καθαρότητα, αλλά η προσαρμογή, χωρίς να χάνεται βέβαια η ιδιοσυστασία του. Η προσαρμογή είναι βασικό στοιχείο της εξελικτικής θεωρίας και συνδέεται άμεσα με την διαιώνιση. Είναι αυτονόητο πως η ονομασία κάθε τόπου αποτελεί δημοκρατική απόφαση των κατοίκων του. Απλά δεν είμαι καθόλου σίγουρος πόσο δημοκρατικά ελήφθησαν αυτές οι αποφάσεις για την μετονομασία των χωριών τότε και κατά πόσο τέθηκαν και ακούστηκαν όλες οι απόψεις. Επιτρέψτε μου να έχω τις αμφιβολίες μου.
ΔιαγραφήΗ αμφισβήτηση των αντικαταστάσεων των ονομασιών των χωριών, πόλεων, ποταμιών, βουνών κλπ. από επιτροπές που συγκροτήθηκαν από την περίοδο του Όθωνα μέχρι και την εποχή του Βενιζέλου, δημιουργεί σύγχυση στον πληθυσμό και δίνει στους γείτονες επιχειρήματα γιά μελλοντικές διεκδικήσεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌπως γνωρίζετε κύριε Δραγαμεστινέ, την εποχή που έγιναν οι αντικαταστάσεις των ονομάτων, στην Ευρώπη, αλλά και στην πατρίδα μας έκανε θραύση η θεωρία του Φαλμεράγιερ ότι οι Έλληνες εξαφανίστηκαν τον 7ο αιώνα μ.Χ. με την κάθοδο των Σλάβων. Οι Σλάβοι κατέλαβαν την πατρίδα μας από το 643 ως το 787 μ.Χ. κι εγκαταστάθηκαν με τις οικογένειές τους στην ελλαδική χερσόνησο εκτός από τις περιοχές Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Αττική, νησιά Ιονίου, νησιά Αιγαίου και Κρήτη.
Γιατί, όμως, αφού έφυγαν ή αφομοιώθηκαν πλήρως μέχρι το 140-15ο αιώνα, αφού πρώτα εκχριστιανίστηκαν, τα ονόματα που άφησαν, επιμένουν; Γιατί σήμερα τα χρησιμοποιούν κάποιοι δήθεν ιστοριοδίφες και περιβαλλοντιστές, ενώ από την αντικατάστασή τους έχουν περάσει από 90 ως 150 έτη κι εκείνοι που ζούσαν τότε και τα γνώριζαν, σήμερα έχουν πεθάνει; Τί ακριβώς συμβαίνει;
Μήπως, γιατί το DNA έχει μνήμη; Μα εγώ γνωρίζω ότι η μνήμη των ανθρώπων φτάνει μέχρι περίπου 7 γενιές(200 χρόνια-όσα απέχουμε από την επανάσταση). Η υπόθεση των Σλάβων διαρκεί τώρα 13,5 αιώνες. Γιατί επιμένουν αυτά τα τοπώνυμα, αφού πέρασαν κι άλλοι λαοί, Ενετοί, Τούρκοι, Βούλγαροι, αλλά εκείνα δε διατηρήθηκαν;
Μήπως γιατί δεν αφομοιώθηκαν πλήρως; Η διατήρηση των επωνύμων : Βελτσίστας, Γκολέμης, Γολέμης, Γκολεμάς κλπ. και η προς διερεύνηση σχέση τους με επαγγέλματα που τους επιτρέπουν να είναι σε θέσεις καίριες και να ελέγχουν τα πολιτικά πράγματα, μήπως χρειάζεται περισσότερη έρευνα;
Αλλά σήμερα, δεν υπάρχει χρόνος γιά έρευνα και γιά δημοκρατικές ευαισθησίες γιά τις οποίες κάνετε λόγο πιό πάνω. Σήμερα, υπάρχει στη γειτονιά μας κράτος με το όνομα Βόρεια Μακεδονία, ενώ την εποχή των αντικαταστάσεων των ονομάτων δεν υπήρχε. Σήμερα το VMRO ψάχνει κι όταν έρθει στην εξουσία κι ανακαλύψει ότι υπάρχουν και διακινούνται ακόμα τέτοια ονόματα(Χελμός, Βόλος, Μέτσοβο, Βελβίτισι, Κλόκοβα, Βεργουβίτσα, Βοστίτσα, Δραγαμέστο, Ζητούνι; Βαρδάρης) δε θα αρκεστεί μόνο στη διεκδίκηση της Δυτικής Μακεδονίας. Θα πάει και πιό κάτω.
Σήμερα, την εποχή που συνεχίζονται οι φυγόκεντρες τάσεις στη χώρα μας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, αναζωπυρώνονται σε ελεύθερα διαδικτυακά μπλογκ(Smerdaleos.blog)συζητήσεις με επιχειρήματα γιά τη βεβαιότητα περί εξαφάνισης της ελληνικής φυλής τον 7ο αιώνα μ.Χ.
Σήμερα λοιπόν, δε θα μας αρκέσει η πούρα αρχαιοπληξία και η εμμονή στην αρχαία καταγωγή των προγόνων μας του 19ου και του 20ού αιώνα. Σήμερα πρέπει να δώσουμε πιό πειστικές εξηγήσεις σ' όλους αυτούς. Και να ξέρετε. Είναι διαβασμένοι. Δεν είναι οι αγράμματοι και καλόγνωμοι πρόγονοί μας.
Ευχαριστώ
Πάτερ Κωνσταντίνος, εφημέριος Χαϊκαλίου Δυτικής Αχαϊας